inek altlık malzemeleri ve maliyetleri

Sert yatak yeri ineğin yatma ve kalkıp yemliğe, suluğa gitme zamanına kötü yönde etki eder. Sert yatak inekler için stres nedenidir ve mekanik olarak eklem yastığı yangısına yol açma ihtimali vardır. Duraklarda; inek altlık malzemeleri ve maliyetleri: Kum/ sap / kauçuk yatak kullanımı mukayese ve maliyetleri.

İnorganik altlık olarak KUM

Kum hayvan altlığı yumuşak ve mikrop üretmeyen inorganik yapısı dolayısıyla tercih edilir. ABD’li üreticiler için kum altlık “altın standart” olarak nitelendirilir. Temiz altlık “daha az mastitis, daha az süt kaybı, daha az sinek, daha az ayak hastalığı, daha az somatik hücre ve daha az toplam bakteri” demektir. Yatak yerlerindeki altlık materyalinin inorganik kum hayvan altlığı olması yönünde çeşitli bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Her altlık materyalinin avantajları ve dezavantajları söz konusudur.

Table 3 Bacterial growth examined

^a-;Different superscripts indicate a significant difference (p<0.05) in bacterial growth amid bedding types at an incubation period of 72h.
^A-C Different superscripts indicate a significant difference (p<0.05) in biochemical characteristics amid bedding types.

Kum kullanımın olumlu tarafları

Kum Kullanımın olumsuz tarafları

• Yalıtım özelliği kötü olduğundan düşük sıcaklıklarda problem yaratmaktadır.
  • Kum (az ya da çok) her zaman belirli bir nem içerir.
  • Soğuk koşullarda kum donar, sertleşir ve “bıçak gibi keskin” hale gelir. İnekler bu soğuk ve ıslak koşullarda uzanmak istemez.
  • Enerji kaybı ve (azalan yatma periyotları) süt veriminde düşmesine neden olur.
• Kumun maksimum 2 mm granül boyutuna sahip olması gerekir.
  • Düşük kaliteli kum, taş içerir ve bu taşlar tırnakların arasına yerleşir ayrıca hayvanların bacaklarını yaralar.
  • Kum küçük, büyük veya keskin taşlar içermemeli. Özellikle küçük ve keskin taşlar tırnaklarının içine girebilir ve batabilir.
  • Kum ineğin memesine yapışabilir ve kumdan kurtulması kalay olmayabilir.
  • Tüm ahır içi ve dışı yolların tamamının temizlenmesi önemlidir, aksi takdirde kum tepecikleri oluşur.
• İnekler için rahat tutmak için tırmıkla günlük düzenli olarak dengeleme yapılmalı.
• Kum içindeki taşlar kauçuk altlık ve paspasların altına girer paspasları kaldırırlar. Bir sonraki yıkama ile daha fazla kir ve kum altına girerek problemi arttırır.
• Yürüme yolları üzerinde kalan kum yüzünden kayma düşme artar.

Kum altlık yatırım maliyetleri

• Ekonomik açıdan kum inek altlık malzemeleri olarak ilk yatırım maliyeti düşüktür.
• Çukur (derin) durak inşaatı 60-80 € daha ucuzdur.
  • Yükseltilmiş durak temel inşaası için 9 metrekarelik 30 m³ beton ihtiyacı ortadan kalktığı için,
• İlk yatırımda hayvan başına 1/2 m³ (ortalama 500 kg) yataklık kum yeterlidir. (ilk kum 6,2-€/ton)
• Kum ton başına 8 ila 10 €/ ton ‘luk işletme maliyetleri ile
  • Organik yataklara kıyasla ton başına 40 ila 50 $ arasında düşüktür.
• Kum dağıtım aracı (20 tonluk) maliyeti 20-25.000€/ adet
• Kum ayırma çökeltme havuzu ( gübre/ su / Kum)
• Elek ve yenileme sistemi gereklidir.
• Yıllık beton zemin aşınma maliyeti dikkate alınmalı ( amortisman)
• Maximizing ROI of Sand-laden manure management systems

Kum altlık kullanımı ve yönetimi

• Kum durak içindeki gübre çukurunu tamamen doldurmalıdır.
• Pahalı teknoloji sıyırıcı ve gübre çukurları için pahalı teknoloji gerektiren taşıtlar gerekli olacaktır.
• Kumun yapısal özelliği çok aşındırıcıdır, flushing sistemi ile temizleme yöntemlerinde beton tabakasının daha kalın olmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Kumun geri kullanımı, gübre ve kumu ayırmada özel süzgeç sistemine gereksinim vardır.
• Flushing sisteminde ve bol hacimli su olduğu takdire, kum nemlenmiş ve temizlenmiş olacaktır.
• Izgaralı zeminler ile kombinasyonu mümkün değildir.
• Sıyırıcı sistemleri, ahır ekipmanları, pompa ve saire kısa bir sure sonra yüksek aşınmadan dolayı yıpranacaktır! 
• Kum, sağımhane ekipmanlarının da yıpranmasına, aşınmasına ve daha sık arıza yapmasına sebep olacaktır.

Kum yönetimi ve ekonomik açıdan işletme maliyeti

Kum ÇOK İYİ YÖNETİLMESİ GEREKEN malzeme olup, maliyet üzerindeki önemli faktördür. Kum kaybı sebeplerinin başında ineklerin kumu eşelemesi gelir. Azalan her 1 cm kum miktarı = 11 dakika daha az yatma süresi demektir.

• Günlük kum kaybını azaltmak amacı ile Amerika’da yatak çukurlarına eski lastikler veya kauçuk matlar konulur (fakat ikna edici çözüm değildir)
• Günde 2- 3 kere sağım aralarında karıştırılmalı ve düzlenmeli. Aksi halde yatak alanında çukurlar oluşur.
• Fazla nem kum yataklığı çamurlaştırır ve soğutur.
• Fazla kuru kum ise toz olarak uçar. Göz tahrişi ve Pnomeniya artar.

KUM ve malzemeli derin durak ölçüleri

Yapılan hesaplamalarda: Hayvan başı yıllık 9 ton kum ile yaklaşık 3-€. Kum yönetiminin işletmeye maliyeti ise 4- €/ hayvan olarak bulunmuştur. Kumun yıkanması ve su ile temizlik içi hayvan başı yıllık 110 ton su; işletmeye maliyeti: 0,68 €/Ton olarak bulunmuştur.

Günlük kum işletme maliyeti 0,09-€/ inek olarak hesaplanmıştır.

Kum kullanım maliyeti

Uygulama ve referans

Türkiye’de kum hayvan altlığı kullanıcı olan ACIPAYAM ATASANCAK tarım işletmesi örnek teşkil edecek çiftliklerden birisidir. Günde 950 ineğin sağıldığı çiftlikte; Günde 9.000 Ton su ve 600 Ton kum kullanılmakta. Kullanılan suyun %85’i ve Kumun % 80’i geri dönüşüm sistemi ile ekonomik katkı sağlarken çevreye olumsuz etki göstermez. 2015

ATASANCAK TARIM İŞETMESİ VERİLERİ

Bu kullanılan malzemenin % 80 geri dönüşümden kazanıldığı kabul edilecek olursa! Yıllık olarak hayvan başına ilave 2 ton kum ile 25 ton su(8+17= 25-€) ihtiyacını karşılayacak rezerv sahada veya 3 km içinde elde ediliyor olmalı.

TEKNİK AÇIDAN KUM ALTLIK KULLANIMI

• Pahalı teknoloji gübre bertaraf sistemi gereklidir.
  • Gübre çukurları için pahalı teknoloji gerektiren taşıtlar gerekli olacaktır.
  • Kum düzeltme aracı ve aparatı ( traktör ve aparat)
  • Kum dağıtma aracı ve aparatı ( Kamyon ve aparat)
• Pahalı ve maliyetli temizlik sistemleri gereklidir.
  • Vakum pompası aracı ile temizlik.
    • Araç bakım, yakıt ,yedek parça ve işletme maliyeti
  • Flushing sistemi (sifon) ile temizleme.
    • Gereken alt yapı yatırımı çok yüksek ve bakımı gerekir.
    • Bol hacimli su kullanımı gerekir.
    • Büyük miktarda su kapasiteli su tank ve motorlara ihtiyaç vardır.
• Kumun geri kullanımı, gübre ve kumu ayırmada özel süzgeç sistemine gereksinim vardır.
  • Dışkı ile kum karıştığı için ayrıştırma için çökeltme havuzları gerekir.
• Izgaralı zeminler ile kombinasyonu mümkün değildir.
• Kumun yapısal özelliği çok aşındırıcıdır bu sebepten beton tabakasının daha kalın olmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
  • 10 yılda ortalama 4 cm C30 beton aşınması meydana gelir.
• Ahır ekipmanları, sitemleri, pompa vesaire kısa bir süre sonra yüksek aşınmadan dolayı yıpranacaktır!
  • Ekipman aşınan parçaların değişimi gerekli olacaktır.
  • Kum, sağımhane ekipmanlarının da yıpranmasına ve aşınmasına sebep olacaktır.
• Gübreden kum ayrıştırılmadıkça Bio-gaz ve enerji üretimi mümkün değildir.
• Talaş gibi katkılar kullanılmamalı.

Referans https://www.mclanahan.com/blog/doing-these-3-things-will-allow-you-to-maximize-your-sand-bedding

Ekonomik açıdan kum hayvan altlığı yatak olarak ekonomik çok da olumlu değil.

• İnekler, her duraktan, günde ortalama 20 ila 25 kg kum yataklık dışına atmaktadır.
  • Duraklarda azalan kumu telafi etmek amacı ile günlük her inek için 10-25 kg. ilave gerektir.
  • Bu fazla iş, işçilik ve materyal demektir.
  • Günlük KUM kaybını azaltmak amacı ile durak içine eski lastik veya kauçuk matlar konulur fakat yeterli bir çözüm olmamıştır.
    • Atık yönetmeliği “ESKİ LASTİK”TEHLİKELİ ATIKolarak tanımlanmıştır.
• Gübreden kum ayrıştırılmadıkça Bio-gaz ve enerji üretimi mümkün değildir.
• Ayrıntılı ve özel gübre sistemi gereklidir.
• Ekstra aşınma ve yıpranmaya dayanıklı ekipman yukarıda açıklanan tasarruflardan daha fazla maliyet yaratabilir.
• Birçok üretici, sap malzemenin ucuz, ücretsiz ve hazır olduğunu iddia ediyor.
  • Her tonda 40 $ ile fiyatı mevsimsel ve ekonomik şartlara göre oldukça değişken olacaklarsa, samanın ücretsiz olmasına rağmen, gerçek fiyatı ve depolama maliyetleri oldukça yüksek olabilir.

Duraklarda; yatak malzemeleri ve maliyetleri: Kum/ sap saman/ kauçuk yatak

SAP-SAMAN inek altlık malzemeleri

SAP ALTLIKLI ( Çukur) ile YUMUŞAK KAUÇUK YATAKLI DURAK ( Yükseltilmiş) MUKAYESESİ ve MALİYETLERİ

ÇUKUR TİP SAP SAMAN DURAK Yıllık maliyet

SAP-Saman	260kg/ İnek	30-€ /ton	7,80-€
Lime	260kg/ İnek	35-€ /ton	9,10-€
İndirme & Toplama	10 dakika/ inek	12-€/ saat	2,00-€
Altlık serme	20 dakika/ inek	12-€/ saat	4,00-€
Yatak bakım düzeltme	245 dakika/inek	12-€/ saat	49,00-€

YÜKSELTİLMİŞ YUMUŞAK DURAK Yıllık maliyeti

SENTETİK ALTLIK	*8 yıl kullanım ömür	170 Euro/Durak	21,25 €
İNCE KIYIM SAP	40 kg/a	0,18-Euro/kg	7,20 €
TALAŞ ( alternatif)	0,53 M3/a	8-Euro/M3	4,25 €
ALTLIK SAP	10 Dk./inek	12-Euro/saat.	2,00 €
YATAK BAKIMI DÜZENİ	60-90 Dk./inek	12-Euro/saat.	18,00 €
TOPLAM YILLIK MALİYET			48,45 €

Kaynak: Heidenreich Thomas, oral presentation at LFL saxonia, Köllitsch,Germany 2007