İSRAİL TİPİ BARINAKLAR

İsrail modeli (tipi) ahırlar ve barınaklarda yataklık olmaması, hayvan başına yemlik dahil 22 metrekare olması ve gübrenin barınakta kurutulması esas alınarak dizayn edilir.

Hayvan barınaklarını dizayn ederken, ne hayal ettiğiniz değil, hayvan ihtiyaçları ve iklim koşulları dikkate alınmalıdır. Bazen çok modern olduğu düşünülerek yapılan ahırlar, sanıldığını aksine geri dönüşü olmayan zarar, ekonomiye ve inekleriniz de telafisi mümkün olmayan problemlere neden olur.

Ahır modelinin hayvan sağlığına etkileri

Ayak hastalıkları ve Mastitis: Almanya gibi meraya dayalı işletmelerde bu problemler genelde görülmezken, kapalı ve gezinti alanı bulunmayan barınaklarda en üst rakamlara ulaşmaktadır.

İsrail gibi merası olmayan, fakat barınakları doğa taklit edilerek dizayn edilen hayvan başına 22 metrekare çatı örtüsü bulunan barınaklarda yukarıdaki problemler nerdeyse yok denecek kadar azdır.

İsrail modeli ahırlar ve bu işletmelerde dikkat çeken özellikler.

İsrail modeli ahırlar da ve İşletmelerde genelde veteriner olmaz, ayrıca bir ilaç deposu bulunmaz. Altlık düzeltme görevlisi günde en az 2 – 3 defa (sağım sayısına bağlı olarak) hayvanlar sağıma gider, gitmez ahır içine girerek kuru gübre altlığı 25-30 cm alt üst eder ve seviyelendirir.

Bunun haricinde çiftlikte işçi çalıştırılmaz, sadece sağım zamanında işçiler gelir sağım yapar ve yemlerini verirler.

Kızgınlığa gelen hayvanlar anlaşmalı veteriner hekime bildirilir. Hastalanan ve verimi düşen hayvanlar tedavi yöntemine başvurmadan doğrudan kesime gönderilir. Bu sebeple hayvan sirkülasyon oranı çok yüksek ve ortalama laktasyon 2,5 tur.

Neden İsrail modeli ahırlar? Kuru ve sıcak hava…..

Öncelikle hayvan dışkısının gübre olmadığı bilinmelidir. Hayvan dışkısının gübre olabilmesi için uzun ve zahmetli bir işlem gerekmektedir. Bazen küçük çiftçilerimizin GÜBREYİ! Tarlaya döktüğü için cezalandırıldığı konusunda yakarışlarını TV’den izlemekteyiz.

Sağmal bir inek günde yaklaşık 50 kg kadar katı dışkı çıkarır ve buna ilave 15 kilo kadarı sıvıdır. 500 başlık bir sürüyü düşünürsek sadece sağmal inekler günde 25.000 kg dışkılar. Bir inek günde 0.05 metreküp dışkılar 500 X 0.05 = 25 metreküp eder.

Sağmal bir inek günde ortalama canlı ağırlığının % 8 (600 kg canlı ağırlıktaki bir inek 50 kg dışkı ve idrar) kadar atık üretir. Genel olarak 600 kg canlı ağırlığında bir inek günde yaklaşık 50 kg katı gübre + sıvı gübre çıkarmaktadır. Örneğin günde 23 kg süt veren ve 59 kg dışkı üreten bir Holstein sığırı (kg süt için 2.6 kg dışkı üretimi), süt verimi 45 kg’a çıktığında 80 kg dışkı üretmiştir (Weiss ve St-Pierre, 2010). Bu ise 1 kg süt için 1.75 kg dışkı üretimine tekabül etmektedir. 453 kg canlı ağırlığındaki bir besi danası 28 kg taze katı gübre + idrar çıkarmaktadır. 453 kg canlı ağırlığındaki bir inek yılda 12 ton, dana ise yılda 5 ton gübre çıkarmaktadır.

1- Yasal zorunluluklar

1. İsrail’de su kaynaklarının az olması ve yeraltı sularının çok önemli olması sebebi ile atık suların toprağa karışmasına müsaade edilmez.
2. Dışkının bertaraf edilmesi ve gübreye dönüşümü ile ilgili yasal zorunluluklar ve ağır yaptırımlar olması.
3. Arazilerin az olması ve imar izinleri nedeni ile inşaat ve beton kullanımı konusundaki sınırlamalar nedeniyle İSRAİL kendine özgü yöntem geliştirmiştir.

2-Dışkı(Gübre) yönetim sistemi.

1. Dışkının en hızlı en kolay ve en ucuz şekilde gübreye dönüştürülebilmesi için Kuru dışkının zemine altlık olarak serilerek ve zaman zaman karıştırılarak 3-6 ay içinde kendiliğinden gübreye dönüşmesi sebebi ile bu yöntem birinci tercih sebebidir.
2. Dışkının toprağa karışması ve yeraltı sularına ulaşmasını önlemek için ahır zeminleri sızdırmaz betondan yapılmıştır. Dışkı bu beton üzerine serilmektedir.
3. Ortalama her 6 ayda bir altlık olarak kullanılan dışkı, gübre olduktan sonra kaldırılarak yenilenir.

3- İklim koşulları

1. Dışkının altlık görevi yapabilmesi için kuru ve rutubetsiz olması gereklidir. Kurumayan dışkı hayvanlarda hastalıklar başlar, ahır yönetimini imkânsız hale dönüştürür.
2. Yıl boyunca yağmur almayan ve hava nem oranının düşük olduğu ortamlarda dışkı hemen kurur. Kuru iklim ve rutubet
3. Ayak hastalıklarının en büyük nedeni ıslak zeminlerdir. (Esmeyen veya havalandırması olamayan barınaklarda zemin kurumaz ıslak kalır). Bu durumlarda yüksek kalitede fan hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
4. Dışkının gübreye dönüşebilmesi için gerekli iklim ortamının İsrail’de olması ikinci tercih sebebidir.

4- Yönetim ve yatırım

1. İsrail tipi barınaklarda revir, yürüyüş yolları, idari binalar gibi çoğu binalar olmadığı sebebi ile geniş alanları hayvanlar için tahsis ederler.
2. Barınaklar planlanırken gelecekteki hedefler ve kapasite için yeterli alan ve büyüme durumunda ilave barınakları için kolaylık sağlar.
3. Yataklık olmaması, hayvan başına yemlik dahil 22 metrekare olması ve kuru dışkının barınakta kurutulması esas alınarak dizayn edilir. Hayvan refahı ve yönetim kolaylığı sağlar.
4. Süt verimi beklentisi çok yüksektir önemli olan hayvan sağlıklı iken en kısa sürede en fazla sütü almaktır.
5. Hayvan ömrü (Sürü değişim oranı) Hasta hayvan maliyet ve verim kaybı demektir. Tedavi ve tedavi giderleri için zaman, personel ve para kaynakları harcanamaz.

Kompost Barınaklar

Kompost barınaklar İsrail tipi barınaklara benzer fakat İsrail’den en önemli farkı dışkı kurutulmaz kompost yapılır. Barınaklarda hayvan başına 22 metre kare düşerken, kompost altlıklı ahırlarda 8 metre kare yeterlidir. Kompost’da dışkının üstüne her 10 günde bir 20 cm kalınlığında talaş atılır ve günde 2 defa alt üst yapılarak havalandırılır.

Kompost barınaklar her türlü barınak tipine uygundur fakat en ideali sütunsuz olan çatılı barınaklardır, çünkü dışkıyı havalandırmak için traktörün içeride hareket serbestisi olmalıdır. Ayrıca yan duvarların açılır kapanır perde kapanır olmasında çok büyük fayda sağlar.